Çernobil faciasını anlatan filmler, belgeseller ve HBO’nun Chernobyl dizisine ilham veren kaynakların da bulunduğu yapımların yer aldığı bir izleme listesi hazırladık.
Chernobyl dizisi, 1986 yılında yaşanan Chernobyl nükleer felaketinin bugünlerde tekrardan gündeme oturmasına sebep oldu. Aşağıdaki belgesel ve filmler Çernobil kazasının nedeni, Çernobil faciasının sonuçları ve kaza sonrası bölgedeki yaşama, felaketin izlerine dair daha önce görülmemiş görüntüler ile geniş çaplı bilgi edinmenize olanak sağlayacak.
1. The Babushkas of Chernobyl (2015)
1986 Çernobil felaketinden ve tahliyesinden sonra, Nükleer santrali çevreleyen radyoaktif “Dışlanmış Bölge” (Exclusion Zone.) dönen ve yıllarca yarı resmi olarak orada ikamet eden yaklaşık 200 kadının hikayesi.
2. The Battle of Chernobyl (2006)
26 Nisan 1986’da, 1000 metre yüksekliğindeki alev Ukrayna’nın gökyüzüne yükseldi. Çernobil nükleer santralinin dördüncü reaktörü henüz patlamıştı. Radyoaktiviteyi “tasfiye etmek”, hasarlı reaktörün Dünyayı ve Avrupa’nın yarısını yıkacak ikinci bir patlamadan kurtarmak için Sovyetler Birliği genelinde 500.000 erkeğin katıldığı bir savaş başladı. Çernobil dizisini izlemeden önce bu belgeseli izlemenizi tavsiye ederim. Bu belgesel referansları ve daha önce görülmemiş görüntüleri birleştirerek, ilk kez Çernobil Savaşı’nı anlatıyor.
3. Pripyat (1999)
1986’dan sonra Çernobil çevresinde 30km yarıçapında sınırlı bir bölge kuruldu. Oradan 100.000’den fazla insan tahliye edildi, ancak bazıları kaldı veya geri döndü. “Pripyat”, bu bölgede yaşamayı veya çalışmayı seçenlerin hikayesini izlerken, Sizi yıkık binalardan ve hatta santralin içinden geçiriyorlar.
4. Voices from Chernobyl (2016)
Bu film Çernobil’le değil, Hakkında çok az şey bildiğimiz Çernobil dünyasıyla ilgileniyor. Svetlana Alexievitch’in kitabına dayanan ifadelerle, bilim adamları, öğretmenler, gazeteciler, çiftler, çocuklar… Felaketten sonra, eski günlük yaşamlarını anlatıyorlar. Sesleri sınırları aşan uzun, korkunç ama gerekli bir yalvarış ile durumumuzu sorgulamamıza teşvik ediyor.
5. Chernobyl Heart (2003)
Oscar Ödüllü bu belgesel, 1986 Çernobil nükleer santral felaketinden sonra doğan ve kalp rahatsızlığı ile doğan çocuklara yakından bakıyor.
6. The Russian Woodpecker (2015)
The Russian Woodpecker Çernobil felaketine çok farklı bir boyut kazandıran etkileyici bir yapım. Ülkesi devrim ve savaşla sarsılırken Çernobil patlaması, Ukraynalı sanatçı Fedor Aleksandroviç’in tüm hayatını etkilemiştir. Kemiklerinde bile radyasyon taşımaktadır. Chernobyl Faciasının perde arkasını araştırmaya karar veren Fedor’un ilgisi, Çernobil alanına yakın bir arazide Sovyetler tarafından inşa edilen dev bir radyo antenine takılır. Duga adı verilen bu antenin Soğuk Savaş sırasında yapılan yüksek maliyetli, gizli bir silah olduğunu öğrenir. Antenin amacı ise Batı’daki iletişim sistemlerine ve belki de insanların zihinlerine sızabilmektir. Bu antenin gerçek işlevi hakkında bilgi edindikçe Fedor, Duga’nın Çernobil’le bağlantısını açıklayan korkunç bir gerçeğe daha ulaşır.
Yazımızın bu kısmında önereceğimiz yapımlar HBO’nun Chernobyl dizisine ilham olmuş kaynakları içeriyor. Yukarıda bahsettiğimiz Voices from Chernobyl filmine de esin kaynağı olan Svetlana Alexievitch’in Chernobyl Prayer, Andrew Leatherbarrow’un Chernobyl 01:23:40 isimli kitabı ve Gazeteci ve yazar Adam Higginbotham’ın yıllar süren araştırmalar sonra yayınladığı Midnight in Chernobyl Kitabı gibi önemli yazılı kaynaklar dışında bazı belgesel ve önemli görüntülerin olduğu kaynaklarda bulunuyor. Diziyi izlemeden veya izledikten sonra bile mutlaka izlemenizi tavsiye ederim.
7. Chernobyl. 3828 (2011)
HBO”nun 2019 yapımı Chernobyl dizisi için hem ilham aldığı hemde bazı sahneleri birebir dizide kullandığı Chernobyl. 3828, Çernobil faciasında patlayan reaktörün çatısına kalan radyoaktif grafit parçalarının toparlanması için getirilen robot ve uzay araçlarının işe yaramamasının ardından 3828 askerin çatıdaki enkazı temizlemek için verdikleri çabayı anlatıyor.
Chernobyl. 3828 belgeselini buradan izleyebilirsiniz:
8. The Voice of Lyudmilla – Ljudmilas röst (2001)
Chernobyl dizisinin en can alıcı bölümlerinden birine esin kaynağı olan Çernobil felaketinin kurbanlarından biri olan itfaiyeci Vasilij’in eşi Ljudmila Ignatenko, kendi sesiyle facianın ailesini nasıl yok ettiğini bu belgeselde anlatıyor.
9. Chernobyl – Chronicle of Difficult Weeks – Chernobyl. Khronika trudnykh nedel (1987)
26 Nisan 1986 tarihinde Ukrayna, Sovyetler Birliği Pripyat yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali’nde nükleer erime kazası sonrasında yapılan ilk film olan bu önemli belgesel, Olaydan 3 gün sonra olay yerine kamerasıyla gelerek faciayı belgeleyen yönetmen Vladimir Shevchenko’nun kaydettiği görüntüler felaketin hemen ardından ve temizlik çabalarına odaklanıyor. Belgeseli çektikten bir yıl sonra radyasyon zehirlenmesi nedeniyle ölen Shevchenko’nun kamerası kurşun kaplamalı bir kutunun içinde gizli bir yere gömüldü. Görüntüleri çeken ekipten sağ kalanların kamerayı aradığı Toxic Camera (2012) adında bir belgesel de mevcut.
Chernobyl – Chronicle of Difficult Weeks Belgeselini buradan izleyebilirsiniz:
HBO Chernobyl dizisini yaratıcısı Craig Mazin’in dizi için yaptığı araştırma sürecinde Çernobil dışındaki tek kaynak olarak belirttiği birde film var; Elem Klimov’un yönettiği ve unutulmaz filmler listemizde yer verdiğimiz Gel ve Gör (Come and See) isimli film. Olaydan bir yıl önce 1985’de gösterime giren film izleyenlerin salonu terk etmesine sebep olacak kadar izlemesi zor bir film.
Son olarak, Pandora’s Promise, Yukarıdaki film ve belgesellerin hepsini veya bazılarını izledikten sonra mutlaka izlemeniz gereken bir belgesel.
10. Pandora’s Promise (2013)
Önümüzdeki birkaç on yılda, insanlık için enerji üretimini iki katına çıkarması hatta üçe katlaması gerekecek. Bu yeni enerjinin kaynağı temiz ve CO2 içermeyen bir enerji olmadığı sürece, yıkıcı bir küresel iklim felaketini tetikleme riski kesindir. Ünlü belgesel yapımcısı Robert Stone’un tartışmalı filmi Pandora’s Promise, Yapımı dört kıtada üç yıl süren, titizlikle araştırılmış ve hazırlanmış bir film. İklim değişikliğiyle mücadele etmek için en uygun seçeneğin en çok korktuğumuz teknoloji olup olmadığını soruyor: Nükleer Enerji.
